10. TRT Geleceğin İletişimcileri Yarışması’nda Belgesel Kategorisinde Finale Kalan Çek Çek Belgesel Filmi’nin Yönetmeni E. Doğanay Tonuç ve kameramanları Batuhan Dişbudak ile Doğukan Seçgin Unigzt web sitesi için duygu ve düşüncelerini paylaştı. Tüm ekip sorularımıza sıcak ve samimi cevap verdi. Mezun öğrencilerimizin İletişim Fakültesi’nde eğitime devam eden öğrencilere örnek olacak ve ilham alınacak röportajımızla sizleri baş başa bırakıyoruz.
”Çek Çek ” belgesel filminin konusu nedir? Bu konuyu seçmenizdeki etkenler nelerdir?
Çek Çek belgesel filmi öncesinde Bitirme Projesi dersimiz kapsamında neler yapabiliriz diye araştırmalara başladık. Yaşamın içinden ve gerçekçi konuları ele almayı seviyoruz. Aynı zamanda belgesel konularının toplumsal boyutunun olması, evrensel bir yönünün olmasını özellikle tercih ediyoruz. Bu bağlamda kâğıt toplayıcılarının çalışma şartları ve hayat zorlukları uzun zamandır dikkatimizi çekiyordu.
Konuyu seçmemizdeki etken farkındalık oluşturmak ve her gün yanlarından geçip gittiğimiz insanların yaşadıklarını dile getirmeye çalıştık. Onların hayatlarındaki yaşama dair tüm duyguları ekrana aktarmak için elimizden geleni yapmaya çalıştık. Bilindiği gibi hayatın bu kadar içinde olan kâğıt toplayıcılarının çalışma koşullarında çekim yapmak çok zor. Hem izin anlamında hem de çekim tekniği açısından, biz de tüm bu zorlukları aşmayı başardık.
Belgesel Film çekim sürecinde ekip içindeki işbirliğini nasıl gerçekleştirdiniz?
Herkesin bildiği gibi yapım projeleri ister belgesel, ister kurmaca isterse TV programı olsun fikriniz ne kadar iyi olursa olsun; mutlaka iyi bir ekip tarafından gerçekleştirilmesi gerekiyor. Fikir aşamasından sonra çekim aşamasında tüm ekibin ne yapacağını, ne zaman yapacağını, nerede inisiyatif alacağını bilmesi gerekiyor.
Biz üç ekip arkadaşı olarak Doğanay, Batuhan ve Doğukan arasında verimlilik ve uzmanlık alanlarıyla ilgili bir görev dağılımı yaptık. Doğanay hem yönetmenlik hem de tüm ekibin fikirleri kapsamında kurgu yönetmenliği yaptı. Doğukan ve Batuhan ise görüntü yönetmenliği ve kameramanlık yaptı. Tüm ekip çok güzel bir ekip uyumu ile belgesel için hazırlık yaptığımız görüntüleri çekmek ve alanda yeni gördüğümüz görüntülerin anında estetik biçimde kayıt altına alınması için büyük çaba gösterdik. Aramızda tam bir uyum söz konusu idi ve Bitirme Projesi kapsamında hepimizin tüm projelerine aynı ciddiyet ile katkı sağladık.
TRT Geleceğin İletişimcileri Yarışması’nda finalist olmanın sizin için anlamı nedir?
TRT Geleceğin İletişimcileri Yarışması bu yıl 10. kez düzenleniyor. Uzun bir zamandır gerçekleştirilen yarışma Türkiye’deki ve Türk Cumhuriyetlerindeki iletişim fakültesi öğrencileri için bir ortak platform niteliğini taşıyor. Yarışmada Belgesel kategorisi en çok katılım sağlanan türlerin en başında geliyor.
İki binin üzerindeki belgesel film arasında ilk on eser arasında yer almak büyük bir gurur. Aslında finalistler açıklandığında da heyecanlandık, Danışman Hocamız Dr. Öğr. Üyesi Mustafa Kara ile paylaştık. Ancak Ankara’ya gidip diğer alandaki finalist 180 öğrenci ile karşılaşınca daha iyi anladık. 2024-2025 yılında tüm iletişim fakültelerinde üretilen belgeseller arasında ilk onda yer almak gerçekten bizleri çok mutlu etti. Diğer öğrencilerle tanışmak ve çok özel atölyelere katılmak bize çok şey kattı.
Mezuniyetimizin hemen ardından yaşadığımız bu deneyim belki de üniversite eğitimimizin yıllar sonra aklımızda kalacak en özel anıların başında gelecek. Yaşadığımız bu deneyim ve TRT’yi tanıma serüveni bizim önümüzdeki kariyer sürecine de büyük katkı sağlayacak diye düşünüyoruz.
Yarışma süreci nasıldı? Nasıl katılmaya karar verdiniz?
Çek Çek belgesel filmini Bitirme Projesi kapsamında gerçekleştirmiştik. Tüm bölüm hocalarımızın katıldığı Bitirme jürisinde aldığımız olumlu geri dönüşler, belgeselin hem sinematografi hem de içerik olarak konunun ve kahramanların samimi, doyurucu anlatımlara ilişkin hocalarımızın yorumları bizi cesaretlendirdi.
Danışman hocamız Mustafa Kara ile TRT için başvuru hazırlıklarımızı yaptık. Aslında başvurmak kadar değerlendirme süreci çok daha heyecanlı oluyor. Ön eleme sonuçlarının açıklanması tarihi yaklaştıkça web sitesinde kontroller yaptık. Ardından finalist olduğumuzu öğrenince mutlu olduk. İyi ki böyle bir yarışmaya katılmışız. Aslında filmin serüveni sadece bu yarışma ile değil başka festival ve yarışmalar ile de devam edecek diye düşünüyoruz.
Tekrar bir araya gelerek bir proje yapmayı düşünüyor musunuz?
Biz bu sektörde çalışmayı düşünüyoruz. Kamera önü ya da kamera arkası fark etmez. Bu alanlarda kariyer planı yapıyoruz. Bundan dolayı proje üretimlerimiz hep devam edecek. Şu anda uzun zamandır düşündüğümüz konulara ilişkin projelendirme süreçlerimiz devam ediyor. Özellikle belgesel ve haber alanlarında çalışmak istiyoruz.
Yeni medya ortamları ve youtube başta olmak üzere kendi mecralarımızı oluşturmak için çalışmalarımıza hız verdik. Eğitim hayatımız boyunca yaptığımız projelerimizin de görünür hale gelmesi için hem yeniden düzenleme hem de yayınlanma aşamasındaki çalışmalarımızı tamamlamaya çalışıyoruz.
Ayrıca başka proje yürüten yapımların ekibimizden kamera önü ve kamera arkası ve kurgu aşamasına ilişkin katkılarını profesyonel olarak karşılıyoruz. Sektörde kalıcı olmak için çabalarımız devam ediyor.
Projeyi yaparken öğrendiğiniz en büyük şey neydi?
Yaşamımızdaki her yeni günden birçok şey öğrendiğimiz gibi her projenin de bize öğrettikleri bizim için büyük kazanç. Çek Çek belgeseli hem ele aldığımız konu hem de belgeselin kahramanları bize çok şey öğretti. Dışarıdan görüp geçtiğimiz, çok defa fark etmediğimiz ya da çok farklı düşündüğümüz konuların aslında başka dünyalar olduğunu öğrendik.
Basit olarak görülebilecek kâğıt toplama sürecinin sadece toplama değil ayıklama ve geri dönüşüme kazandırılması süreci de çok büyük çabalar gerektiriyor. Çalışan insanlar sadece toplamıyor, toplama merkezlerinde ayrıca tasnif ve paketleme işlemleri de yapıyor. Buna ilave olarak buralarda çalışan insanların kendi dünyaları bu süreçlerin yanında çok derin anlamlar içeriyor. Ailesi olan kişilerin onların ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak için nasıl büyük mücadeleler verdiği aynı zamanda aile hasreti çektiklerine tanık olduk. Belli zaman dilimlerindeki aileyi ve memleketleri ziyaretlerin nasıl hasretle beklendiğini gördük. Çalışanların çok farklı sosyo-ekonomik sınıftan insanlar olmasına şahitlik ettik.
Sinema eğitiminizin bu süreçteki rolü ne oldu?
İletişim Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema bölümümüz hem kuram hem de uygulamayı dengeli biçimde öğrencilere sunan bir bölüm. Bizler sinematografiye ilişkin aldığımız dersler ve içerik oluşturma ve konsept tasarımıyla ilgili dersler aldık. Uygulama hocalarımız ile fikir aşamasındaki bir projeye türüne bağlı olarak nasıl bir çekim tekniği uygulanması gerektiğine ilişkin dersler yaptık.
Bitirme projesi, bölümde dört yıl boyunca aldığımız tüm derslerin bir nevi ortak bir sonucu olması gerekiyor. Teknik uygulamalı derslerimiz ile sahne kurma, sahne detayı ve kurgu aşamasıyla birlikte anlam oluşturma için önceki sınıflarda yaptığımız uygulamalar bize büyük kolaylık sağladı. Aynı zamanda biz ekip olarak; çekim öncesi, çekim ve çekim sonrası tüm aşamaları hem bireysel tek tek yani Doğanay, Doğukan ve Batuhan olarak hem de ekip olarak gerçekleştirebildik. Bu bizim için büyük avantaj idi. Her projede ayrı bir deneyim kazanarak güz dönemi ile bahar dönemi arasındaki projelerde gelişmeler yaşadığımızı düşünüyoruz.
Filminizden sonra izleyiciye bırakmak istediğiniz en önemli duygusal izlenim nedir?
Her proje içeriği, yönetimi ve tüm süreci ile yönetmen başta olmak üzere, görüntü yönetmeni, kameramanı, kurgucusu ve kahramanları ile bir önermeyi kapsar. Ancak Çek Çek belgesel filminde de olduğu gibi belgesel ortaya çıktıktan sonra seyircinin kendi özellikleriyle bağlantılı olarak okuması ortaya çıkmaktadır.
Biz Çek Çek belgeselimiz ile kâğıt toplayıcıları başta olmak üzere biraz toplumun kenarında kalan, bazen görülen bazen görülmeyen, görülse bile ön yargı ile yaklaşılan alanlara kamerayı çevirmek ve o insanların hikâyelerine kulak vermek istedik. Bu kadar maddi ve manevi anlamda kirlenen dünyamızda çevremizi kirleten ve çöp olarak değerlendirilen malzemeleri geri dönüşüme kazandıran insanlar ve hayatları bizim için çok önemli idi. Çöp deyip geçmemek gerekiyor, belgeselde kahramanımızın söylediği gibi belki belediyeler topluyor gibi düşünülebilir. Ama kâğıt toplayıcılar bu yükü çok hafifletiyor. Ayrıca ekonomik bir değer kazanmasına katkı sağlıyorlar. Bunu belgeselde ele almak ve seyircinin bir an olsun düşünmesini ve ön yargısını kırmasını sağlamak bizim hedeflerimiz arasında yer almaktadır.
Sizler gibi sinema öğrencilerine ne tavsiye edersiniz?
Öğrenci arkadaşlarımız üretmek için yokluklara ve imkânsızlara değil hikâyelere ve içeriklere odaklansın. Çünkü teknik zorluklar ve yetersizlikler hepimizin şikâyet ettiği konular. Ancak gerçek olan bir şey varsa o da, içeriğin önemli olduğudur. Eğer güzel ve işlenebilir bir konu bulunuyorsa ister belgesel ister kurmaca veya televizyon programı ilk ve en önemli adım budur. Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile insanlar sadece cep telefonlarıyla bile film çekiyorlar. Burada esas olan teknolojiyi kutsamak ve gimbal, drone olmazsa olmaz değil hikâye olmazsa olmaz bakışına sahip olması gerektiğini düşünüyoruz.
Ayrıca yarışmaları sıkı takip edip çok farklı kategoriler olduğunu bilmeleri ve bunlara yönelik projelerin ikinci sınıftan başlayarak çekmeleri onları çok geliştireceğine inanıyoruz. Ne kadar çok proje yapılırsa o kadar çok deneyim elde edildiğini unutmasınlar. Bizce en önemlisi ne kadar çok hata yapılırsa o kadar çok şey öğrenilmektedir.
Ekip olmak, birlikte projeler yapmak belki de üretimin en önemli aşaması. Bunun için çekim aşamalarında meraklı ve kendini geliştirmek isteyen arkadaşlar ile ekip oluşturmalarını önermek isteriz.
Muhabir: Beste Şensoy
